Twoje dziecko nie radzi sobie w szkole – co robić?

Postępujące przemiany społeczne niosą ze sobą wiele korzyści, ale również zagrożeń. Stale rośnie lista czynników stresogennych, które wpływają na dziecko podczas edukacji szkolnej. Konflikty, anonimowość w sieci, dyskryminacja, rywalizacja, zbyt wielkie oczekiwania, świadomość zagrożeń to tylko kilka przykładów tego, z czym muszą radzić sobie dzieci. Jak zatem rozpoznać problemy u dziecka oraz jak sobie z nimi radzić?

Źródła stresu szkolnego

Stres dziecka jest stanem emocjonalnym w jego organizmie wywołanym określonym doświadczeniem lub sytuacją. Perspektywa psychologiczna określa dwa rodzaje stresu:

• pozytywny – sprawia, że dziecko jest zmotywowane do działania i podekscytowane sytuacją, dostrzega w niej pewne możliwości,
• negatywny – dziecko doświadcza silnych, przykrych emocji, którym mogą towarzyszyć zmiany fizjologiczne i biochemiczne skutecznie utrudniające zaspokajanie potrzeb i wykonywanie zadań szkolnych.

W zależności od charakteru, postawy, poziomu wrażliwości oraz percepcji dokładnie takie same wydarzenia mogą być w różny sposób postrzegane przez dzieci.

Stres szkolny odnosi się do sytuacji, w których źródła stresu i reakcja na nie uniemożliwiają dziecku spełnienie wymagań szkolnych. A jego źródła to m.in.:

• nadmierne wymagania i oczekiwania ze strony rodziców bądź nauczycieli,
• problemy adaptacyjne w grupie rówieśniczej,
• spadek motywacji związany z niepowodzeniami edukacyjnymi,
• trudne relacje z innymi uczniami,
• problemy w domu rodzinnym przekładające się na wyniki w nauce,
• kartkówki, sprawdziany, egzaminy, odpowiedzi ustne,
• poczucie bycia ocenianym,
• brak zdolności do nauki,
• zbyt wysokie własne aspiracje dziecka.

Chociaż szkoła powinna być dla dzieci bezpieczna i przyjazna, zdarza się, że jest miejscem bardzo nieprzyjaznym. Czasem dochodzi w niej do różnego rodzaju aktów przemocy fizycznej i psychicznej, co oczywiście bezpośrednio wpływa na stan psychiczny dziecka i jego zdolności do nauki.

Konsekwencje stresu szkolnego

Badania przeprowadzone przez J. Różańską-Kowal wskazują, że nerwice u dzieci i młodzieży na pierwszym miejscu powodują: stres szkolny i nieodpowiedni klimat emocjonalny rodziny.

Stałe poczucie presji, oceny innych, rywalizacji sprawiają, że dzieci znajdują się ciągle w poczuciu sytuacji zagrożenia. Stresory szkolne mogą prowadzić do zaburzenia poczucia własnej wartości, chorób psychosomatycznych, nerwic, fobii, a nawet w skrajnych przypadkach psychozy i samobójstw.

Jak pomóc dziecku doświadczającemu trudności w szkole?

Jeśli zaobserwowałeś u dziecka trudności w nauce, należałoby poznać przyczyny takiego stanu. Tu pomocna będzie szczera rozmowa. Często jednak można doświadczyć sytuacji, w których dziecko nie będzie chciało powiedzieć prawdy na temat swoich problemów albo rozmowa z rodzicem będzie wywoływała obawy oraz dyskomfort. Wówczas może pomóc psycholog dziecięcy.   

Powinieneś także zwrócić uwagę, czy Twoje dziecko skarży się na uczucie szybkiego bicia serca, niewyjaśnione bóle brzucha i głowy, czy doświadcza lęków lub ataków paniki, ma problemy z apetytem. Wówczas może się okazać, że to nerwica i konieczne będzie podjęcie odpowiedniej terapii.

Nerwica u dziecka stanowi wskazanie do leczenia, którego może podjąć się poradnia psychologiczna. Wówczas w zależności od stopnia nasilenia objawów i rozpoznania można wdrożyć różne formy oddziaływania psychoterapeutycznego, jak np. psychoedukację, psychoterapię i inne.

Stres w szkole jest poważnym i powszechnym problemem prowadzącym do różnego rodzaju chorób nerwowych u dzieci. Ważne jest, aby w przypadku zaobserwowania objawów u swojego dziecka podjąć szybkie działania.